|
Μια από τις πιο συχνές συζητήσεις τα τελευταία χρόνια αφορά στην επίδραση της οικονομικής ύφεσης στην ψυχολογία και στη συμπεριφορά μας. Μας κάνει άραγε η ύφεση πιο σκληρούς και επιθετικούς απέναντι στους γύρω μας ή αποτελεί μια ευκαιρία να έρθουμε πιο κοντά ο ένας στον άλλο αλλά και πιο κοντά ο καθένας στον εαυτό του και τις πραγματικές του ανάγκες;
Είναι αλήθεια πως η αβεβαιότητα για το παρόν και το μέλλον, η οικονομική στενότητα, οι αναγκαστικές αλλαγές στο τρόπο ζωής προκαλούν σε μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων ανασφάλεια, θυμό.
Η ανασφάλεια μας κάνει να αισθανόμαστε άγχος. Το άγχος στην πραγματικότητα αποτελεί μια ψυχοσυναισθηματική αντίδραση με την οποία ο οργανισμός καθίσταται σε ετοιμότητα προκειμένου να αντιμετωπίσει απειλές και κινδύνους. Το άγχος δηλαδή σε μέτριο επίπεδο είναι υγιές, φυσιολογικό και έχει προσαρμοστική σημασία. Ωστόσο, υψηλά επίπεδα άγχους, ενδέχεται να προκαλέσουν ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδίες, αϋπνίες, στομαχικό άλγος, δύσπνοια, διαταραχές της όρεξης, κρίσεις πανικού. Σχετική έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε πρόσφατα από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας δηλώνει πως συμπτώματα γενικευμένης αγχώδους διαταραχής βιώνει πλέον 1 στους 5 Έλληνες. Επιπλέον , τα τελευταία πέντε χρόνια παρατηρείται αύξηση των καρδιαγγειακών προβλημάτων κατά 20%. Το άγχος αρχικά αφορά καθημερινά ζητήματα (μειώσεις μισθών, αύξηση ανεργίας, νέα μέτρα) και πολλές φορές το μετατρέπεται σε έμμονες αρνητικές σκέψεις και σε καταστροφικά σενάρια τα οποία αποτελούν τροχοπέδη στην επίλυση των προβλημάτων μας.
Πέραν του άγχους ένα ακόμα συναίσθημα που βιώνουν πολλοί άνθρωποι γενικότερα αλλά ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια είναι η θλίψη. Κάτω από την ομπρέλα της θλίψης υπάρχουν συναισθήματα όπως αυτό της ανεπάρκειας, των ενοχών, της ματαίωσης, της απόγνωσης. Για παράδειγμα, η απώλεια εργασίας μεταφράζεται από κάποιους σαν προσωπική αποτυχία, η οποία με τη σειρά της προκαλεί ενοχές (επειδή π.χ. δεν μπορούν να προσφέρουν στην οικογένεια τους όσα θα ήθελαν ή επειδή εξακολουθούν να ζητούν βοήθεια από την πατρική τους οικογένεια).
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας μας φανερώνει ότι 7 στους 10 Έλληνες βρίσκονται στα όρια της κατάθλιψης λόγω οικονομικής κρίσης. Κάποια από τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι η ανηδονία, η αναξιότητα, ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως αϋπνία, κόπωση και σε πιο ακραίες περιπτώσεις, σκέψεις και τάσεις αυτοκτονίας.
Επιπλέον άνθρωποι που πλήττονται ιδιαίτερα από την οικονομική ύφεση και την ανεργία βιώνουν έντονο θυμό καθώς έχουν την αισθάνονται ότι η τύχη τους δεν καθορίζεται πλέον από τους ίδιους και τα περιθώρια αντίδρασης είναι ελάχιστα ως μηδαμινά. Η διαχείριση του θυμού για πολλούς δεν είναι εύκολη με αποτέλεσμα η επιθετικότητα τους να κατευθύνεται προς πολλές κατευθύνσεις και να νιώθουν καχυποψία, ζήλια, οργή για τους γύρω τους. Για παράδειγμα, κάποιοι αισθάνονται αδικημένοι και ζητούν εκδίκηση. Άλλοι φθονούν όποιον κατέχει κάτι που δεν κατέχουν οι ίδιοι (μια θέση εργασίας, περισσότερα χρήματα, κτλ).
Όλα τα παραπάνω αποτελούν τη μια όψη του νομίσματος. Δεν θα πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι κάθε κρίση – σε οποιοδήποτε επίπεδο- αποτελεί πάντα μια ευκαιρία. Μια ευκαιρία για αλλαγή, για επαναπροσδιορισμό των αξιών και των προτεραιοτήτων μας.
Όσο περισσότερα ψυχικά αποθέματα έχει κάποιος και όσο πιο ώριμος είναι ψυχολογικά τόσο πιο δημιουργικά θα αντιμετωπίσει την δύσκολη αυτή κατάσταση. Μήπως ήρθε η ώρα να ξεχωρίσουμε τα ουσιώδη από τα επουσιώδη, τις πραγματικές μας ανάγκες από τις επίπλαστες ανάγκες που μας δημιουργεί η κοινωνία της κατανάλωσης; Μήπως ήρθε η ώρα να δείξουμε αλληλεγγύη στους γύρω μας, να στηρίξουμε και να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον, να μετατοπίσουμε το κέντρο της ύπαρξης μας από τα υλικά αγαθά στις ανθρώπινες σχέσεις;
Τα πιο όμορφα πράγματα και αυτά που έχουμε πραγματικά ανάγκη είναι δωρεάν: η φιλία, ο έρωτας, οι αγκαλιές, η φύση. Ας κάνουμε πράγματα που μας γεμίζουν πραγματικά: Ας συγκεντρωθούμε με αγαπημένους μας ανθρώπους σπίτι, ας μαγειρέψουμε, ας γελάσουμε, ας παίξουμε ας ονειρευτούμε. Ας ασχοληθούμε με δραστηριότητες που μας ευχαριστούν: Μπορούμε να διαβάσουμε ένα βιβλίο (να δανειστούμε ή να δανείσουμε), να κάνουμε γυμναστική (στο σπίτι ή στο πάρκο της γειτονιάς), να πάμε ένα περίπατο στη φύση ή στην πόλη. Να κινηθούμε με το ποδήλατο ή με τα πόδια αντί για το αυτοκίνητο.
Μήπως ήρθε η ώρα να επαναπροσδιορίσουμε τους στόχους μας; Να αξιοποιήσουμε την κατάσταση προς όφελος μας, να κοιτάξουμε βαθύτερα μέσα μας και να απαντήσουμε με ειλικρίνεια στο ερώτημα τι μας κάνει πραγματικά ευτυχισμένους; Να δούμε όλα αυτά για τα οποία νιώθουμε ευγνωμοσύνη που έχουμε και όλα αυτά τα οποία είναι στο χέρι μας και αξίζει να διεκδικήσουμε. Ας είναι η «κρίση» μια ευκαιρία για εσωτερικές, προσωπικές και στη συνέχεια κοινωνικές αλλαγές.
Όπως λέει και ο Albert Camus, μέσα στην καρδιά του χειμώνα ας ανακαλύψουμε πως υπάρχει μέσα μας ένα αιώνιο καλοκαίρι.
|